|
مادران |
|
برنامه مادران
مقدمه: هر بارداری می تواند یک خطر بالقوه باشد ، گرچه بارداری و زایمان فرآیندی طبیعی محسوب می شود اما بی شک دوران بارداری پرخطرترین و با اهمیت ترین دوران زندگی هر مادر بوده و نیازمند مراقبت می باشد . بارداري ، تولد نوزاد و مادر شدن مي تواند دوراني پر از شعف و شادي براي افراد خانواده به ويژه زنان باشد. گرچه متاسفانه در اكثر كشورهاي در حال توسعه، اين دوران با پيشامدهاي ناگواري همراه است. در اين كشورها حاملگي و زايمان از علل اصلي مرگ، بيماري و معلوليت زنان سنين باروري است و 25-33 درصد مرگهاي اين گروه سني و حداقل 18 درصد بار بيماري هاي زنان 15-44 ساله را به خود اختصاص مي دهد. به همين جهت امروزه شاخص مرگ مادران در اثر عوارض بارداري و زايمان، يكي از مهمترين شاخصهاي توسعه در جامعه به شمار مي آيد و همواره كاهش آن از تعهدهاي مهم كشورها بوده است. به همين منظور در سال 1990 کشورهاي جهان متعهد شدند که مرگ مادر را طي يک دهه (تا سال 2000 ميلادي) 50 درصد کاهش دهند. براساس اهداف توسعه هزاره (Millennium Development Goals) در سال 2000 ميلادي، کشورها متعهد شده اند که نسبت مرگ و مير مادران را تا سال 2015 ميلادي 75% نسبت به سال 1990 کاهش دهند. دسترسي زنــان به مراقبتهاي بهداشتي و درماني با کفايت در دوران بارداري، زايمان و پس از آن، امكان پيشگيري بسياري از موارد مرگ مادر و نوزاد را فراهم مي سازد. اين نكته نشان دهنده لزوم تقويت نظام ارائه خدمات بهداشتي، درماني به منظور تامين مراقبت مقتضي در هر زمان و مكاني است كه زنان به آن نياز دارند. مراقبت پیش از باردرای و دوران بارداری عبارت است از مراقبت زن از زمانی که تصمیم به حاملگی می گیرد و سپس در دوران باردرای ، تا اینکه دوران بارداری با حفظ سلامت مادر و نوزاد به پایان برسد و بهتر است این مراقبت ها هر چه زودتر از زمان تصمیم گیری به بارداری و پس از ابتدای بارداری شروع شود و تا پایان بارداری ادامه یابد . با ارائه مراقبتهاي دوران بارداري، زمان بحراني زايمان و بلافاصله بعد از آن و نيز مراقبتهاي پس از زايمان مي توان : - بيماري هاي موجود و عوارض اوليه را شناسايي و درمان كرد؛ - اطلاعات و مشاوره لازم در مورد نشانه ها و علائم مربوط به مشكلات گوناگون بارداري و زايمان را فراهم ساخت؛ - در صورت بروز عوارض ، مركز و فرد مناسب براي مراجعه و دريافت خدمات درماني لازم را توصيه كرد؛ - همه زايمان¬ها را با سرپرستي فرد آموزش ديده انجام داد؛ - به زنان و خانواده آنان كمك كرد تا براي زايمان و تولد نوزادآماده شوند؛ تا در نهايت يك بارداري و زايمان ايمن انجام شده و نوزادي سالم به دنيا آيد. اهداف ویژه این مراقبت ها عبارتند از : • ارتقاء ، حفظ و نگهداری سلامت مادر در دوران بارداری • تشخیص موارد پرخطر و توجه ویژه به آنها • پیش بینی عوارض بارداری و پیشگیری از آنها • برطرف کردن اضطراب و ترس همراه با زایمان • کاهش میزان ابتلاء مادر و نوزاد به بیماریها • کاهش میزان مرگ و میر مادران و نوزادان • آماده سازی مادر برای شیردهی موفق اهداف فوق با برنامه های زیرکه در واحدهای خدمات بهداشتی مادر و کودک ارائه می شوند حاصل می گردد : • معاینات پیش از بارداری • معاینات دوران بارداری • آموزش های رژیم غذایی ، بهداشت فردی ، سفارس به پرهیز از عوامل خطرساز دوران بارداری ، آموزش نشانه های هشدار دهنده در دوران بارداری که نیاز به مراجعه فوری دارد . • آموزش مراقبت از نوزادان و کودکان • حفاظت اختصاصی مادر و نوزاد از نظر کزاز و عوارض ناشی از RHمنفی خون مادر • حفاظت مادران از نظر کم خونی فقر آهن به وسیله تجویز آهن و فولیک اسید • حفاظت مادران از نظر کمبودهای غذایی و مسمومیت حاملگی ، سیفلیس و عفونت های ادراری • آموزش روش صحیح شیردهی |
|
شرح وظایف كارشناس مادران :
|
|
مأموريت برنامه مادران :
مهمترين وظيفه اين واحد ارائه مراقبتها جهت ارتقاء و حفظ سلامت مادران و نوزادان و پیشگیری از مرگ مادر در دوران بارداری می باشد . واحد مادران یکی از مهم ترین برنامه های واحد سلامت خانواده و جمعیت می باشد.این برنامه مادران باردار را در چند مرحله تحت مراقبت قرار می دهد که عبارتند از : 1. مراقبتهای پیش از بارداری 2. مراقبتهای دوران بارداری 3. مراقبتهای پس از زایمان |
|
چشم انداز برنامه سلامت مادران
• منبع : وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی • تمام مادران، با هر وضعيتي از سلامتی و بيماری، در زمان های مناسب (پيش از بارداری، بارداري، حين زايمان و تا شش هفته پس از زايمان) به مراكز ارائه دهنده خدمات (اعم از بخش دولتی يا خصوصی) مراجعه و خدمات اثر بخش و كارآمد دريافت دارند. به نحوی که پس از طی اين دوره دچار مرگ و عوارض نشده و در صورت ابتلا به هر مشکلی، درمان مناسب و موثر دريافت کنند و گذر از اين دوران خاطره ای خوش برای آنها به جا گذارد. رسالت : • اين برنامه متولي كاهش بار بيماريهاي ناشي از حاملگي، زايمان و پس از زايمان در مادر (تا 6 هفته پس از زايمان)، جنين و نوزاد(تا 6 ساعت اول پس از زايمان) در راستاي تعهدات ملي و بين المللي و با توجه به ارزشهاي سازماني است. وجه تمايز اين اداره با ديگر بخشهاي ارائه خدمت در مسؤليت آن براي سياستگزاري كلان در ارتقاء سلامت مادران و پاسخگويي به تغييرات ناشي از اعمال اين سياستهاست. گروه های هدف اين اداره زنان خواهان بارداري، زنان باردار، زنان در حين زايمان و تا 42 روز بعد از زايمان و نوزادان تا 6 ساعت اول پس از تولد و خانواده های آنان هستند. هدف كلي برنامه: • کاهش مرگ و عوارض ناشی از بارداری وزايمان در مادر تا 6 هفته پس از زايمان و کاهش مرگ پری ناتال در جنين و نوزاد شاخص هدف كلي برنامه: • نسبت مرگ مادران تا سال 1394 بايد به ميزان 18 تا 22 درصد هزار مواليد زنده کاهش يابد. عنو ان زير برنامه ها • • مراقبتهاي ادغام يافته مادري ايمن (خد ما ت خا رج بيمارستاني) • • بيمارستانهاي دوستدار مادر (خد ما ت بيمارستا ني) • نظام كشوري مراقبت مرگ مادر • تربيت عامل زايمان براي مناطق محروم و دور افتاده استراتژي هاي برنامه سلامت مادران: • به روز رساندن و اصلاح اجزای برنامه کشوری سلامت مادران • تضمين و بهبود کيفيت مراقبت های روتين بارداری، زايمان و پس از زايمان در کليه سطوح • بهبود دسترسی به مراقبت های روتين بارداری، زايمان و پس از زايمان در کليه سطوح • تضمين و بهبود کيفيت خدمات فوريت های مامايی به خصوص در بيمارستان ها و مراکز زايمانی • بهبود دسترسی به خدمات فوريت های مامايی به خصوص در بيمارستان ها و مراکز زايمانی • ترويج زايمان طبيعی ايمن و کم درد • افزايش آگاهی عمومی در زمينه های مرتبط با سلامت مادر و جنين در دوران بارداری و پس از آن و اقدامات مورد انتظار از خانواده ها و ايجاد تقاضاهای منطقی در آنان • هماهنگی و همکاری های بين بخشی و درون بخشی اهداف اختصاصي برنامه: • افزايش پوشش مراقبت هاي دوران بارداري (حداقل 6 بار) به ميزان بيش از 98 درصد تا سال 1394 • افزايش پوشش زايمان ايمن به ميزان بيش از 98 درصد تا سال 1394 • افزايش پوشش مراقبت هاي پس از زايمان (حداقل 2 بار) به ميزان بيش از 98 درصد تا سال 1394 • افزايش پوشش زايمان بدون درد دارويي و غير دارويي به ميزان 50 درصد كل زايمان هاي طبيعي تا سال 1394 • كاهش ميزان سزارين تا ميزان 25 درصد تا سال 1394 |
|
فعالیتهای جاری برنامه مادران :
|
|
مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران (IMPAC):
ارتقای سلامت مادران یکی از ارکان اساسی مراقبت های بهداشتی درمانی است. در سال های اولیه استقرار نظام بهداشت و درمان در کشور، سلامت مادران به عنوان گروه آسیب پذیر مورد توجه خاص سیاست گذاران برنامه سلامتی قرار گرفت. در آن سال ها افزایش دسترسی به مراقبت های دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان به عنوان اولویت مدنظر قرار گرفت و با توسعه شبکه بهداشت و درمان کشور، این امر میسر گردید. گرچه ارايه خدمات بهداشتي اوليه به مادران، بهبود قابل توجهي را در شاخص هاي بهداشتي باعث گردید ولي با توجه به نقاط ضعف موجود، اداره سلامت مادران، اصلاح و بازنگري برنامه سلامت مادران را با تهيه پروتكل هاي استاندارد خدمات در سطوح اول و دوم ارايه خدمات خارج بيمارستاني از سال 1378 در دستور كار خود قرار داد. با بهبود شاخص دسترسی به خدمات، ارتقای کیفی خدمات مراقبت با کفایت از مادران در دوران بارداري، زايمان و پس از زايمان از طریق تعیین رویکردی مناسب به منظور شناسایی زودرس مادران در معرض خطر و ارجاع به موقع آنان به عنوان يكي از راهكارهاي كاهش مرگ و مير مادران ضروری بود. اين راهكار به منظور به ثمر رساندن يك بارداري و تامين سلامت مادر و نوزاد مدنظر قرار گرفت. به همین منظور اداره سلامت مادران از سال 1378 تا 1381 استانداردسازی خدمات مراقبتی مادران را در دو سطح خارج بیمارستانی به اتمام رساند و از سال 1382 اجرای آزمایشی آن در کشور آغاز گردید و پس از سه سال با توجه به نتایج مثبت ارزشیابی دوره آزمایشی، ادغام این خدمات در نظام ارائه خدمات سلامت آغاز شد. در استان اصفهان آموزش های این برنامه در سه ماهه چهارم سال 1385 انجام شد و برنامه از ابتدای سال 1386 در تمام شهرستان های تابعه ادغام گردید. در این برنامه بسته خدمات استاندارد معمول و ویژه مادران در مقاطع پیش از بارداری، بارداری، زایمان و پس از زایمان تهیه شده است و موارد ارجاعی که نیازمند دریافت خدمات تخصصی می باشند را برای خدمات استاندارد سطح بیمارستان طبقه بندی می نماید. اهداف کلی مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران: 1. افزایش اثربخشی برنامه مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران 2. افزایش کیفیت مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران 3. افزایش پوشش مراقبت های مرتبط با سلامت مادران 4. بهبود زیر ساخت نظام ارایه خدمات سلامتی اهداف اختصاصی مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران:
1. افزایش اثربخشی مراقبت های ادغام یافته سلامت مادران 1-1.کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان بر اثر عوارض بارداری و زایمان 2-1. کاهش عوارض ناشی از بارداری و زایمان در مادران و نوزادان 3-1. افزایش آگاهی مادران در زمینه های مرتبط با سلامتی خود و جنین در دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان 4-1. افزایش میزان رضایت مادران از خدمات دریافت شده 2. افزایش پوشش مراقبت های مرتبط با سلامت مادران 1-2. شناسایی unmet need مرتبط با سلامت مادران و نوزادان 2-2. کاهش میزان unmet need مرتبط با سلامت مادران و نوزادان 3. افزایش کیفیت مراقبت های مرتبط با سلامت مادران 1-3. ارایه مراقبت ها براساس استانداردهای طراحی شده 2-3. تشخیص مناسب و به موقع مادران در معرض خطر 3-3. درمان مناسب و به موقع مادران در معرض خطر (در واحد ارجاع دهنده، حین ارجاع و در واحد ارجاع گیرنده) 4. بهبود زیر ساخت نظام ارایه خدمات سلامتی 1-4. تجهیز مناسب مراکز به وسایل و امکانات مورد نیاز 2-4. اطمینان از سلامت و موجود بودن وسایل و امکانات مورد نیاز و جایگزینی یا تعمیر در صورت نیاز و در زمان مناسب 3-4. تجهیز کافی و مستمر مراکز به داروها، مکمل ها و واکسن های مورد نیاز 4-4. اطمینان از سلامت و موجود بودن داروها، مکمل ها و واکسن های مورد نیاز 5-4. پذیرش موارد ارجاع شده در سطوح بالاتر به درستی و به موقع 6-4. انجام پیگیری های مورد نیاز در زمان های تعیین شده و با پوشش مناسب 7-4. انجام نظارت، پایش و ارزشیابی کارآمد و اثربخش که منجر به شناسایی مشکلات و علل آنها و اجرای مداخله جهت بهبود وضعیت گردد. 8-4. افزایش دانش و آگاهی ارایه دهندگان خدمات 9-4. افزایش انگیزه ارایه دهندگان خدمت در ارایه مراقبت های ضروری به مادران 10-4. افزایش مهارت ارایه دهندگان خدمات در تشخیص و درمان موارد در معرض خطر، شناسایی موارد نیازمند ارجاع، ارایه مناسب اقدامات پیش و حین ارجاع، آموزش و توصیه های ضروری به مادران و خانواده آنها
|